نگاهی به ایمنی راه‌ها و راهکارهایی برای سفر زمستانی بی‌خطر
بیدارباش زمستانی نیروهای امدادی در یخبندان جاده‌ای
گروه گزارش
بخش نخست
میرعلی آقاسیدی، معاونت امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر استان آذربایجان شرقی، می‌گوید: «در ساعت ۰۶:۰۱ روز شنبه ۲۴ آذرماه ۱۴۰۳ گزارشی مبنی بر تصادف تریلی با سواری سوزوکی در کیلومتر ۱۰ جاده قدیم میانه به تبریز محدوده روستای مزمین به مرکز کنترل عملیات استان اعلام شد.»
وی ادامه می‌دهد: «بلافاصله تیم امداد و نجات پایگاه عجمی شهرستان میانه به محل حادثه اعزام شدند و پس از ارزیابی اولیه مشخص شد این حادثه ۲ مصدوم و ۳ جان‌باخته دارد.»
معاون امداد و نجات استان آذربایجان شرقی می‌افزاید: «نجاتگران هلال‌احمر پایگاه عجمی یکی از مصدومین و جان‌باختگان محبوس شده را با تجهیزات نجات و با همکاری عوامل آتش‌نشانی رهاسازی و تحویل عوامل انتظامی و اورژانس دادند.»
آنچه در بالا خواندید تنها یک نمونه از صدها حادثه جاده‌های زمستانی است. سفر زمستانی در جاده‌ها چه به منظور تفریح و چه به منظور کار باشد، زیبایی‌های خاص خودش را دارد، به‌شرط اینکه با تجهیزات و تمهیدات کامل اقدام به سفر داشته باشیم. در سال‌های اخیر نیروهای امدادی با تمام توان خود سعی دارند پابه‌پای شما در پیچ‌وخم جاده‌ها و یخبندان‌ها همراهی‌تان کنند.
باا ین‌حال بهتر است قبل از وقوع حادثه رانندگان تمامی مسائل ایمنی سفر زمستانی را رعایت کنند و از هرگونه ریسکی در این زمینه بپرهیزند.
انجام ۳۱۳ عملیات امداد و نجات طی ۷۲ ساعت گذشته
بابک محمودی، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر کشور می‌گوید: «طی ۷۲ ساعت گذشته (5 تا 8دی‌ماه)، نجاتگران هلال‌احمر در ۳۱۳ عملیات امدادونجات حاضر شده و به ۵۰۲ نفر مصدوم خدمات امدادی ارائه کردند.»
وی با بیان اینکه ۱۲۵ نفر از هموطنان آسیب‌دیده توسط نجاتگران هلال‌احمر به مراکز درمانی منتقل شدند، تصریح می‌کند: «366 تیم عملیاتی متشکل از نجاتگران در سراسر کشور به هموطنان خدمت امدادی ارائه دادند.»
رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر کشور به هموطنان توصیه می‌کند: «تلفن ۱۱۲ ندای امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر در هر ساعتی از شبانه‌روز بدون نیاز به سیم‌کارت تماس بگیرند و از خدمات امدادی نیروهای عملیاتی این جمعیت بهره‌مند شوند.»
معجزه در برف
میرعلی آقا سیدی از آن کوهنوردانی است که مویش را در امداد و نجات کوهستان سفید کرده است. اهل آذربایجان شرقی است و سنگ بنای تیم امداد و نجات کوهستان را اوایل دهه 80 در تبریز و سایر شهرهای کشور گذاشته است و چه بهانه‌ای بهتر از این برای قرار گرفتنش در معاونت امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر استان آذربایجان شرقی. آغاز فعالیت‌های امدادی میرعلی آقا سیدی در جمعیت هلال احمر زلزله بم بود، بعد از آن در ورزقان و کرمانشاه به دستگیری از زلزله‌دیدگان شتافت. تمام جاده‌های صعب‌العبور روستاهای دورافتاده در استان آذربایجان شرقی را برای نجات جان هموطنانش پیموده و اتفاقات تلخ و شیرینی را در گنجینه خاطراتش جای داده است.
وی با ورق زدن دفتر خاطراتش می‌گوید: «یکی از خاطراتی که هر وقت مرورش می‌کند، حال دلم خوب می‌شود، قصه نجات معجزه‌آسای نوزادی 40 روزه در میان برف‌هاست. برای امدادرسانی به مسافرانی که داخل یک مینی‌بوس در گردنه گرفتار کولاک شده بودند، با خودروی آرگو راهی منطقه شدیم. از شدت برف و کولاک چشم، چشم را نمی‌دید. از طریق گاردریل‌های کنار جاده مسیریابی کرده و خود را به مینی‌بوس رساندیم. وقتی در محل حاضر شدیم، علاوه‌بر جمعیتی که در مینی‌بوس بودند، یک مادر همراه نوزاد 40 روزه و بیمارش هم حضور داشتند. وضع نوزاد اصلاً خوب نبود و باید سریعاً به بیمارستان منتقل می‌شد. مادر مخالفت کرد که همراه نوزادش سوار آرگو شود. صدای شدید برف‌وبوران اجازه نمی‌داد، صدای ما به هم برسد. فریادزنان هشدار دادم این خودرو تنها شانس شماست و اگر سوار نشوید، اینجا ماندگار خواهید شد و بچه جانش را از دست می‌دهد. باز هم قانع نشد. مادربزرگ بچه که در مینی‌بوس بود، بچه را در آغوش گرفت و سوار شد.
مادر نوزاد فریاد می‌زد که بچه‌ام می‌میرد و من به او قوت قلب دادم که هیچ اتفاقی برای نوزاد نمی‌افتد. همراه نوزاد، مادربزرگش و چند زن و بچه‌های 7-8 ساله سوار آرگو شدیم و به سمت شهر حرکت کردیم.»
وی در ادامه می‌گوید: «در میانه‌های راه آرگو هم خراب شد. ما ماندیم و قول‌هایی که برای زنده ماندن این جمعیت داده بودیم.
آرگو راه نمی‌رفت و صدای ضجه‌های مادر نوزادی که در آغوش گرفته بودم، در گوشم می‌پیچید. بچه را زیر کاپشن گرفتم و شروع به دویدن کردم. هرچه می‌رفتم فقط برف بود و بوران. راه زیادی را میان برف‌ها دویدم. هر قدم که برمی‌داشتم یاد قول قاطعانه‌ای می‌افتادم که به مادر نوزاد داده بودم. یک لحظه گویا معجزه‌ای رخ داده باشد، خودم را کنار جاده دیدم. برای خودروهای عبوری دست تکان می‌دادم و درخواست کمک می‌کردم. بالاخره بچه را به بیمارستان رساندم و وقتی فهمیدم زنده است، انگار دنیا از آن من شده بود.»
راهی که آن روز آقا سیدی همراه آن نوزاد به‌تنهایی دوید، هفته گذشته شاهد حمله گرگ‌ها به یک نفر بود. خطر بزرگی از بیخ گوش آقا سیدی گذشته بود. راه پرخطری که او رفت، شاید در سایه لطف الهی به آقاسیدی مسیر امنی شد تا این امدادگر فداکار به قولی که به مادر آن نوزاد داده بود، عمل کند.
خواب‌آلودگی و خستگی شایع‌ترین عوامل
در سوانح جاده‌ای یزد
محمد رستگاری، مدیرکل راهداری یزد مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان یزد با بیان اینکه خواب‌آلودگی و حواس‌پرتی عوامل اصلی سوانح رانندگی در راه‌های استان است، توضیح می‌دهد: «وظیفه ارتقای ایمنی تردد تنها بر عهده مجموعه راهداری نیست؛ بلکه اکثر دستگاه‌های اجرائی و فرهنگی در این زمینه وظیفه‌ای را بر عهده دارند.»
وی با بیان اینکه در ۷ماهه نخست سال جاری تعداد ۱۶۹ نفر (۳۸ نفر مربوط به حادثه اتوبوس‌ها) در محورهای مواصلاتی استان جان باختند، اظهار می‌دارد: «این آمار رشد ۲۸ درصدی را نسبت به وضعیت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد که باید در جهت کاهش آن، اقدامات اساسی صورت گیرد.»
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان یزد، می‌افزاید: «خستگی، خواب‌آلودگی، حواس‌پرتی و عدم رعایت سرعت مطمئنه از جمله مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری و تشدید حوادث جاده‌ای به‌ویژه واژگونی خودروها است که کاهش تعداد و شدت این حوادث از طریق آموزش و آگاهی‌بخشی به کاربران راه محقق خواهد شد.»
وی با بیان اینکه محورهای یزد - کرمان، اردکان - نائین، یزد - شیراز، یزد - طبس، یزد - میبد، کنارگذر یزد، کمربندی غربی میبد و یزد - بافق - بهاباد، محورهای مستعد حادثه هستند، می‌گوید: «تأمین ایمنی در دو بخش ایمن‌سازی فیزیکی و تأمین زیرساخت‌ها و همچنین آموزش، فرهنگ‌سازی رفتارهای ایمن، ترویج رانندگی صحیح و انضباط اجتماعی، امکان‌پذیر است.»
رستگاری با تأکید بر اینکه عامل انسانی مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری سوانح جاده‌ای محسوب می‌شود، تصریح می‌کند: «کاهش و کنترل خطاهای انسانی از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی می‌تواند نقش بسزایی در کاهش حوادث جاده‌ای ایفا کند.»
وی ادامه می‌دهد: «در بخش آموزش و فرهنگ‌سازی به‌منظور ایجاد احساس تعهد و پایبندی به قوانین در کاربران، تمامی مسئولیت تنها بر عهده مجموعه راهداری نیست؛ بلکه کلیه دستگاه‌های اجرائی از جمله، فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش‌وپرورش، بهداشت و درمان، بهزیستی، سازمان تبلیغات اسلامی، جمعیت هلال‌احمر، پلیس راهور، اداره ارتباطات و فناوری اطلاعات، صداوسیما، ائمه جمعه و جماعات، بسیج و آحاد جامعه، نقش چشمگیری دارند.»
این مقام مسئول یکی از اقشار مهم و تأثیرگذار جامعه را خبرنگاران دانسته و اذعان می‌دارد: «با توجه به سهم کلیدی اصحاب رسانه در اشاعه اخبار و توسعه ساختار فرهنگ عامه مردم، این قشر می‌توانند نقش بسزایی در آموزش رفتارهای ترافیکی، آگاه‌سازی عمومی و در نهایت کاهش تعداد و شدت سوانح رانندگی و حفظ جان هموطنان، ایفا کند.»
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان یزد در ادامه به بیان گزارش آماری از وضعیت حوادث جاده‌ای استان پرداخته و با استناد به آمار موجود می‌گوید: «استان یزد از نظر تعداد تلفات در سال ۱۴۰۲ با ۲۰۰ فوتی رتبه سوم کشوری و در ۶ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ با ۱۵۵ نفر فوتی رتبه ۱۰ کشوری را دارد.»
رستگاری ادامه می‌دهد: «از نظر نوع حوادث نیز، واژگونی و خروج از جاده با ۴۱ درصد، وسیله نقلیه با وسیله نقلیه با ۴۲ درصد بیشترین سهم سوانح را به خود اختصاص داده‌اند. علت تامه ۳۱ درصد از حوادث نیز عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه بوده و عدم توجه به جلو، عدم رعایت حق‌تقدم، تغییر ناگهانی و انحراف و تجاوز به چپ نیز به ترتیب ۲۹، ۱۰، ۶ و ۵ درصد سهم دارند.»
وی شایع‌ترین زمان وقوع حوادث جاده‌ای را از ساعت ۶ الی ۹ صبح، ۱۴ الی ۱۶ و ۱۷ الی ۱۹ عنوان و اضافه می‌کند: «بیشترین سوانح نیز از نظر نوع خودرو به ترتیب مربوط به سواری، کِشنده، کامیون، وانت‌بار، موتور، اتوبوس و مینی‌بوس است که غالباً در محورهای یزد - مهریز و کمربندی یزد - زارچ که روزانه به ترتیب ۱۶ و ۱۴ هزار مورد تردد دارند، به وقوع پیوسته است.»
آسیب‌های اجتماعی مهم‌ترین بعد تصادفات رانندگی
جواد ذاکر مسئول دبیرخانه کمیسیون ایمنی راه‌های استان یزد با بیان اینکه تصادفات رانندگی ابعاد متعددی دارد که مهم‌ترین آن آسیب‌های اجتماعی است، می‌گوید: «بستن کمربند ایمنی و استفاده از کلاه از جمله شاخص‌های رفتاری در رانندگی است که با تقویت و آموزش آنها می‌توان از بسیاری حوادث جلوگیری کرد. از آنجا که وجود حتی یک متوفی هم در آمارها بسیار ناخوشایند و ابعاد ثانویه هر تصادف بسیار وسیع است، باید برای کاهش هرچه بیشتر حوادث جاده‌ای
تلاش کنیم.» ذاکر با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی ناشی از حوادث جاده‌ای از مهم‌ترین ابعاد ایجاد شده در تصادفات هستند، می‌افزاید: «مصدومیت‌های شدید و معلولیت‌های ناشی از آن، فقر اقتصادی ناشی از جان باختن سرپرست خانواده، افسردگی‌ها و اختلالات روان‌شناسی برای ازدست دادن عضوی از خانواده نیز دیگر ابعاد این موضوع هستند که باید برای کاهش آن گام برداشت.» وی سه فاکتور انسانی، محیطی و خودرو را از مهم‌ترین عوامل دخیل در ایجاد تصادف برشمرد و تصریح می‌کند: «در همین راستا برخی شاخص‌های رفتاری نیز شناخته شده است که اگر در جامعه نهادینه و تقویت شود، می‌توان آمار تصادفات و آسیب‌های ناشی از آن را تا حدود زیادی کاهش داد.»
این مسئول بستن کمربند و استفاده از کلاه ایمنی را یکی از ساده‌ترین شاخص‌های نامبرده دانسته و تصریح می‌کند: «عدم رانندگی در شرایط خستگی و خواب‌آلودگی، جلوگیری از تردد خودروهای ناایمن، استفاده نکردن از تلفن همراه حین رانندگی، حذف عواملی که موجب حواس‌پرتی راننده می‌شود، امتناع از رانندگی خطرناک، عدم رانندگی بلافاصله پس از مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی و... نیز دیگر شاخص‌های رفتاری مؤثر در کاهش حوادث جاده‌ای هستند.»